ludağ Ekonomi Zirvesi’nin ikinci gününde öğleden sonra programı T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in konuşmasıyla başladı. Ardından düzenlenen ve moderatörlüğünü Vodafone Türkiye İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Meltem Bakiler Şahin’in yaptığı “Dijital İş ve Büyüme” panelinde Index Grup YKB ve 2017-2018 Dönemi TÜSİAD Başkanı Erol Bilecik, ODTÜ Ekonomi Bölümü ve Dijital Teknolojiler ve Ekonomik Büyüme Raporu Yazarı Prof. Dr. Erol Taymaz, Yemek Sepeti CEO’su ve Girişimci Nevzat Aydın ve Hepsiburada CEO’su Murat Emirdağ yer aldılar.
“Değişimde ne katkı sağladığınız ve ne hızda uyum sağlayabildiğiniz önemli”
T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez: “Enerji her daim sektörler üstü bir konuma sahipti ve her daim beraberinde büyük değişikliklerin kaynağı oldu. Dengelere baktığımızda petrol krizinin dünyaya neler yaptığını biliyoruz. Yine de petrole alternatif enerji kaynakları geliştirilmesini tartışmaya başladık. Hatta ABD, 1900’lü yıllarda sentetik enerji kaynaklarına dahi yanlış bir strateji ile büyük yatırımlar yaptı. Aynı dönemlerde Türkiye ihracatını batıya yapmakta, ama enerjisini Orta Doğu’dan alarak cari açıklar vermekteydi. Zaman içerisinde Türkiye’nin Orta Doğu’dan ihracatla petrol alabileceği anlaşıldı ve bugün cari fazlası verir duruma gelindi. Ticari eksendeki bu değişim Türkiye’ye büyük kazanç sağladı.
Bugün yaşadığımız sürece enerji tarafından bakmak gerekirse, pandeminin enerji emisyonunu azalttığını söyleyebiliriz. Küçülme ekolüne göre emisyon düşürme bedelinin normal yola göre 40 misli arttığı tespit edildi. Tüm bunlar ne yazık ki insanları da yoksulluğa sürüklendi. Alternatif yeşil enerji olsa da, pandemi nedeniyle büyük emek kayıpları yaşandı ve bu insanların yeşil üretime yönlendirilmesi pek kolay olmayacak. İnsanlara iş alanı açmak için fabrika kurmak meselesinden ziyade, yeni kabiliyetler kazandımak daha önemli. Ülkeler arası yeni soğuk savaş enerjide de görülüyor. Daha fazla enerji ithal eden Çin gerçeği var ve yaptığı alımlarla dünyada emtia fiyatlarına etki ediyor ve artırıyor. Bugün artık sorunlar küresel olsa da çözümlerin yerel olduğu bir durum ortaya çıktı. Denge nasıl sağlanacak diye sorulursa, yeni sanayileşme mücadelesinde kimse geride kalmak istemiyor. Pil, yenilenebilir enerjiler gibi yeni yatırım alanları ortaya çıktı. Burada elbette balonlar ve çöküşler görülecektir. Ancak bu yaratıcı yıkımla yeniliğin ve gelişimin ortaya çıkardığı yeni bir ekonomiye geçeceğiz. Tesla bunun en iyi örneklerinden. Yeni kurulmasına rağmen hemen en büyük şirketler arasına yerini aldı. Dijitalleşme yeni bir kabukla geliyor ve bu 4. sanayi devrimi değil. Önemli olan, yeni dengeler oluşurken Türkiye bunun neresinde olacak? Örneğin Türkiye olarak kendi Lityum pillerimizi üretmeye başladık ve yenilenebilir enerjide de en çok güç artışı yapan ülkelerden biriyiz. Temiz enerji teknolojileri artık askeri teknolojiler kadar önemli. Enerjinin yerlileştirilmesi için bir bütünsel politika izliyoruz ve aynı şekilde alt sektörleri de destekliyoruz.”
Vodafone Türkiye İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Meltem Bakiler Şahin:
Moderatörlüğünü üstlendiği “Dijital İş ve Büyüme” oturumunda konuşan Şahin, şunları söyledi: “2020 yılında pandeminin değiştirdiği süreçler, 2021’de şirketlerin dönüştüreceği alanlar olarak ön plana çıktı. Her ölçekten işletmelerin teknoloji ortağı Vodafone Business olarak biz de ülkemizin ihtiyacı olan dijital sıçramada işletmelerimizin yanında duruyoruz. Yakın bir zamanda ekonominin can damarı KOBİ’lerimiz için Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile büyük bir destek projesini hayata geçirdik. TOBB öncülüğünde, TEPAV ve TOBB ETÜ işbirliğinde bu yıl 7’ncisi düzenlenecek “Türkiye 100” programına sponsor olduk. Bu kapsamda, programa başvuran tüm işletmelere Veri Odaklı SMS çözümümüzü, programda ilk 100’e giren işletmelere ise Facebook&Instagram Reklam Hizmeti ile birlikte E-Ticaret Hizmet Paketimizi ücretsiz sunuyoruz. Ayrıca, başka bir hizmet olarak Vodafone müşterisi olsun olmasın, tüm esnaf ve KOBİ'lere 3 ay süreyle ücretsiz Dijital Pazarlama Danışmanlığı hizmeti veriyoruz. 5G’ye giden yolda Geleceğe Hazır Şebeke altyapımızla müşterilerimizin dijital geleceğe bugünden hazırlanmasına destek oluyoruz. Farklı sektörlerde faaliyet gösteren şirketlerin ihtiyaçlarını güvenilir teknoloji ortağı yaklaşımıyla analiz ederek başta bağlantı, veri merkezi, siber güvenlik ve nesnelerin interneti olmak üzere sunduğumuz uçtan uca çözümlerle rekabet avantajı sağlamalarına destek oluyoruz.”
“Kuyuyu susamadan açanlar kârlı çıktı”
Index Grup YKB ve 2017-2018 Dönemi TÜSİAD Betmoon Başkanı Erol Bilecik:“Pandemi Türkiye’de ve dünyada kalıcı izler bıraktı. Hayatın her alanında dijitale geçildiğini memnuniyetle görüyoruz. Türkiye’nin dijital yolculuğuna baktığımızda öne çıkan sektörler oldu. Daha ileride olan bu sektörler hala yeterli seviyede değildi. Biz erken bir aşamasında pandemiye yakalandık ve her sektör etkilendi. Pandemi öncesi hepsi dijital dönüşüm planına sahiptik ama neredeyse tamamı sadece bir gecede geçiş yapmak zorunda kaldı ve adaptasyon şart oldu. İçinde bulunduğumuz çağ artık bir dijital ekonomi çağı. Gücünü birçok parametreden alsa da temelinde teknoloji var. Pandemi ile teknoloji üreten ve sunan herkes avantajlı duruma gelmiş oldu. Toplumsal etkileri bir yana, pandemi özellikle ekonomiye çok ciddi zararlar verdi. Toparlanması zaman alacak olsa da pandemi bundan sonra eskiye veda etme zamanının geldiği mesajını verdi bize. Dünyanın her ülkesi sınava girdi ve her birinin karnesi farklı oldu. Yetkinliklerinin farklılığı ortaya çıktı ve kuyuyu susamadan önce kazmak gerektiği sözü kanıtlanmış oldu. Ayrıca dijital dönüşümün, ‘mış’ gibi yapılabilecek bir şey olmadığı da görüldü. Türkiye olarak teknoloji ile üreten bir ülkeyiz ama en büyük 10 ekonomiden biri olmak için teknolojiyi üreten ülke olmalıyız.”
“Dijitalin artık tüm sektörleri etkilediği bilinmeli”
ODTÜ Ekonomi Bölümü ve Dijital Teknolojiler ve Ekonomik Büyüme Raporu Yazarı Prof. Dr. Erol Taymaz:“Dijital teknoloji ve dijital dönüşümün ülke düzeyinde etkilerini araştırdığımızda, tüm sektörlere pozitif etki yaptığını gördük. Ülke ekonomilerinde gelişmişlik düzeyine baktığımızda teknoloji kullanımı ile arasında güçlü pozitif ilişki olduğu fark ediliyor. Firma düzeyinde yapılan analizlerde de dijital teknoloji kaynaklı büyüme stratejisi ile hareket edenlerin üretim stratejilerinde performans artışı elde edildiği gözlemlendi. Dönüşümde geç kalanların varlığını sürdürmesi mümkün olmayacak. Dijital teknolojilerin en önemli özelliği her sektöre uygulanabiliyor olması. Dijital sektör kavramı artık ortadan kalktı. Tümünü bir ekosistem olarak değerlendirmek gerekiyor ve dijital dönüşümü destekleyen ekosisteminiz varsa, pozitif etkileri görebiliyorsunuz. Biri eksik olursa sistem çökebiliyor.”
“Online alışveriş alışkanlığı hızla kazanıldı ve kalıcı hale geldi”
Hepsiburada CEO’su Murat Emirdağ:“Var oluşumuzun temelinde dijital ve teknoloji var. Biz, merkezinde e-ticaret olan ve pek çok hizmet sunan alt şirketlerimizle bir ekosistemiz. Bugün 30’dan fazla ana kategoride 200 milyondan fazla ürün satıyoruz. Büyük teknoloji ve lojistik altyapımız var. Pandeminin başında yüzde 5’ler oranında olan online alışveriş payı Hazıran ayıyla birlikte yüzde 10’lar seviyesine yükseldi. Milyonlar dijital çözümle tanıştı ve büyük çoğunluk da memnun kaldı ve sadık müşterilere dönüştüler. Pandemi nedeniyle hızlı geçiş yapılan e-ticaret alışkanlıkları bugün artık kalıcı hale geldi. Bizler dönüşüme hazırlık sürecini 4 ana grupta gerçekleştirdik: Hazırlık, büyümeyi destekleyen lojistik yatırımları, inovasyon ve dayanışma. Önümüzdeki 5 yıl için çok iyimser bir tablo görüyoruz ve e-ticaret penetrasyonunun katlanarak artacağını öngörüyoruz. Türkiye’de genç nüfus ve teknolojik cihaz kullanımı çok yüksek olduğu için büyük potansiyelimiz var.”
“Eğitim kalıcı olarak online olacak ve sadece online eğitim kurumları göreceğiz”
Yemek Sepeti CEO’su ve Girişimci Nevzat Aydın:“Getir projemiz aslında zamanın çok öncesindeydi ve potansiyeli gösterip yerleştirmek 5-6 yıl sürdü. Ancak ilk 5 yıl elde edilen başarı görüldüğünde e-ticarete daha fazla ilgi oluştu. Elde ettiğimiz hızlı büyüme, bu alanın potansiyelini ortaya koydu. Daha önceleri internet kullanıcılarının sayısının artmasını bekliyorduk ama artık en büyük mücadelemiz hızlı teslimat oldu. Dijitalleşmenin iş yapış şeklini değiştirdiğini ve hızlandırdığını gördük. Pandemiyle birlikte e-ticaretin pazar payı büyük artış gösterdi. Pandemi ile birlikte pek çok şeyi dijitalde gerçekleştirmeye başladık ve yeni trendler ortaya çıktı. Yaşlılarımız bile görüntülü iletişime alıştı ve bu artık değişmeyecek. Örneğin pandemi sonrası dünyada online eğitim de yeni normal olacak. Artık sadece online üzerinden eğitim veren kurumları göreceğiz ve bunların diplomaları geçerli sayılacak.”
Uludağ Ekonomi Zirvesi’nin Ana Sponsorluğunu Vodafone Business üstleniyor. Gold Sponsorlar arasında Bank of America, Biotrend, Doğan Trend Otomotiv markalarından Silence, Doğan Holding markalarından Galata Wind, Google ve Papara yer alıyor. Zirve’nin Etkinlik Sponsoru Sanko Holding; Oturum Sponsorları BSH, Citibank Türkiye, Deloitte Türkiye, P&G ve markalarından Fairy, Reckitt-Benckiser markalarından Finish, Bunge Gıda markalarından Komili, İtalya Ticaret Merkezi ITA, Odeabank; Destek Sponsorları ise Doğan Dış Ticaret ve Sistem9 oldu.