Genelleme yapabiliriz; yaşamın her alanında olduğu gibi ekonomik faaliyetlerde de bir düzen tutturmak belirli bir zaman alırken, oturmuş bir sistemi bozmak için sadece birkaç gün hatta saat bile yetiyor.
Dünyada üretimden satışlara, nakliyeden istihdama kadar ekonomik faaliyetlerin her alanında pandemiden sonra deyim yerindeyse dikiş tutmadı.
Kaçan ipin ucunda tabii ki enflasyon var ve düzen bozan bu canavar nedeniyle üretimde girdi maliyetleri almış başını giderken, satış tarafında ise yurt içi veya yurt dışı fark etmiyor fiyat tutturabilmek imkansız hale geldi.
Ücretler tarafında ise veren de alan da şikayetçi.
Kısacası faizdi, enflasyondu, sebepti, sonuçtu derken kendi adıma söylüyorum 40 yıldır böylesini görmedik diyebilirim.
Son birkaç aya gelecek olursak, sanayideki daralma hızla devam ediyor, son veriye göre imalat sanayi sektörü endeksi 1 ayda yüzde 7 azaldı. Şirket kapanışları ile birlikte konkordatolar arttı, karşılıksız çek ve ödenmeyen senet adetleri ve miktarları artıyor.
Ve nakit sıkıntısı had safhada, finansmana erişim neredeyse imkansız hale geldi.
İşte böyle bir ortamda Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), İstanbul Ticaret Odası (İTO), Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) gibi ulusal düzeydeki iş dünyası kurumları peş peşe açıklamalar yaparak reel sektörün madde madde beklentilerini dile getirdiler.
Gelelim TOBB, TİM, İTO ve TÜSİAD’ın açıklamalarına.
TOBB, “Üretim kapasitemizi ve istihdamı korumalıyız, şirketlerimizi bu süreçte yıpratmamalıyız, vergi adaleti ve kayıt dışılıkla mücadele öncelik olmalı” diyor.
TİM ise kur politikasından şikayet ederken, son 3 ayda kurun hiç artmadığını ancak enflasyonun yükseldiğini belirtip, “Türkiye pahalı değil, çok çok pahalı. Türkiye’de şu anda en ucuz şey döviz, karpuzdan da ucuz. Türkiye'de kur politikası değişmediği sürece sanayiciliğin ayakta kalma şansı yok” şeklinde açıklama yaptı.
En yumuşak haliyle İTO’dan “Kredi büyümesine getirilen sınırlamanın gözden geçirilmesine ihtiyaç bulunuyor. KOBİ’leri rahatlatmak çok yerinde bir karar olacaktır. Finansman koşullarının makul ölçeklerde ve kademeli olarak iyileştirilmesini ihmal etmemeliyiz” açıklaması geldi.
TÜSİAD da görüşlerini, “Fakirleştik, 10 yılı kaybetmemiş olsaydık, bugün farklı bir tabloyu konuşurduk” diyerek özetlemiş.
Bursa’da iş dünyasının bu yöndeki sıkıntılarını SİAD’lar dile getiriyor. BUSİAD, “Sıkılaşma hissedilmeye başladı, performanslar zayıflıyor” deyip istihdamda düşüş eğilimine, ihracattaki gerilemeye dikkat çekti.
Öte yandan EkoHaber Gazetesine açıklama yapan ARSİYAD, BALKANTÜRKSİAD, RUMELİSİAD, BEKSİAD, BUDSİAD, BUİKAD, BUMİAD, BUMİAD, BUMKAD, DOSABSİAD, GESİAD, MARSİFED, TOSYÖV Bursa ve UTİYAP başkanları, finansmana erişim sıkıntısı ile ilgili olarak özetle şunları söylediler:
“Nakit sıkışıklığı nedeniyle önünü görmekte zorlanan reel sektör, tıkanan kredilerin olumsuz etkisini yaşıyor. Üretim, yatırım, istihdam ve ihracat gücümüzün sürdürülebilirliği için bankaların kredi maliyetlerini düşürüp, finansmana erişim kanallarını açması gerekiyor.
Global piyasaların getirdiği ihracat daralmasıyla birlikte işletmelerin nakit girdilerinde çok ciddi azalmalar yaşanmakta.
Nakit para sıkıntısı, piyasa durgunluğu, kredi faizlerinin yüksekliği, sermaye yetersizliği ile kredi bulamama had safhada. Firmalar, sürdürülebilirlik ve büyüme için dış finansmana ihtiyaç duymaktadırlar.
Halen, ülke ihracatının önündeki en büyük engel, yüksek maliyet ve finansmana erişimde yaşanan sıkıntılardır.”
Durum bu ve 2024 yılının yazı sıcak geçiyor…